Küreselleşmenin cenaze töreni

Washington geçtiğimiz günlerde Ulusal Güvenlik Stratejisi'ni yayımladı. Belge aslında son 30 yıldır devam eden serbest piyasa ekonomisinin bittiğinin duyurusu. Trump yönetimi 50 sayfalık metinle dünyaya açık bir şekilde ekonominin yeni savaş alanı olduğunu iddia etti. Peki Washington'daki bu makas değişikliği tüm dünyayı nasıl değiştirebilir?

VERİMLİLİK OUT, GÜVENLİK IN

1990'lı yıllardan iribaren ekonomide kutsal kabul edilen kurallardan biri üretimin ucuz olan yerde yapılmasıydı. Bu zaten küreselleşmenin de altın kuralı. NSS, bu kuralın artık ortadan kalktığını söylüyor.

ABD artık en ucuz tedarik zincirini değil, en güvenli olanı istiyor. Yani Çin'den 1 dolara alınan bir parça, ABD için artık ucuz bir girdi değil ulusal güvenliğe yönelik 100 dolarlık bir risk.

Bu durum aynı zamanda küresel ticarette maliyetlerin artacağı ve dolayısıyla enflasyonun yapışkan hale gelebilileceğine işaret ediyor. Verimliliğin ikinci plana atıldığı bir döneme giriyoruz.

GÜMRÜK DUVARLARI KALICI

Belgede özellike "Adil ticaret" vurgusu önemli. Bu vurgu kibar bir diplomatik dilden ibaret değil. Bu, gümrük vergilerinin geçici bir cezalandırma aracı olmaktan çıkıp, kalıcı bir dış politika silahı olduğunun itirafı.

Ticarette ABD pazarını hedefleyen herkes artık önce ABD'nin dostu olup olmadığını sorgulamalı. Arada kalma lüksü bitiyor, gri alanlar siliniyor.

ENERJİDE OYUN PLANI DEĞİŞİYOR

Dünya özellikle Biden dönemiyle başlayan yeşil dönüşüm sıfır karbon gibi hedefleri tartışadursun, NSS masaya fosil yakıt güvenliği ile vurdu. ABD kendi petrol ve doğalgaz musluklarını açacağını beyan etti. ABD, enerji fiyatlarını aşağı çekerek hem kendi sanayisini fonlamak hem de Rusya, İran gibi enerji ihracatçısı rakiplerinin gelirlerini baltalamak istiyor.

Türkiye gibi net enerji ithalatçısı ülkeler için petrol fiyatlarının düşmesi kısa vadede müjdeli haber olabilir.

TEKNOLOJİ SOĞUK SAVAŞI

Belgenin en sert paragrafları teknolojiye ayrılmış. ABD, kritik teknolojilerin (gelişmiş çipler, yapay zeka) Çin'in eline geçmesini engellemek için tam bir abluka uygulayacak. Bu, dünyada "Çin standardı" ve "Batı standardı" olarak iki ayrı teknolojik ekosistemin oluşması demek.

İhracatçı şirketler artık üretim yerine göre satış yerlerini belirlemek zorunda kalabilir.

Üretim bandında kullandığın yazılım veya donanım Çin menşeli mi? O halde bunu ABD'ye satamazsın.

TÜRKİYE İÇİN FIRSAT PENCERESİ Mİ?

Belgede Friend-shoring vurgusu yapılmış, yani "Dost ülkelerden tedarik"

ABD, üretim üslerini Çin’den çıkarıp "güvenilir" limanlara taşımak istiyor. Vietnam ve Meksika bu pastadan büyük dilimi alıyor. Ancak Türkiye; lojistik gücü, esnek üretim kabiliyeti ve NATO müttefiki kimliği ile bu boşluğu doldurmaya en güçlü adaylardan biri.

Özetle;

NSS 2025 ile birlikte küreselleşmenin tabutuna son çivi çakıldı. Artık ticaret yolları daha engebeli ve sürprizlerle dolu.